Cuộc chiến của hai đại gia Changpeng Zhao (CZ) và Sam Bankman-Fried đã làm náo loạn thị trường crypto những ngày qua, tốn không biết bao nhiêu giấy mực của giới truyền thông. Hôm nay, Tạp Chí Bitcoin sẽ mổ xẻ lại nguyên nhân cũng như các thuyết âm mưu và các uẩn khúc trong đó. Đặc biệt, là những cú nốc ao hạ gục đối thủ của CZ, một “mafia” trong làng crypto hiện tại.
Sự việc bắt nguồn từ một bài báo của Coindesk, trang tin crypto hàng đầu thế giới, đưa tin từ một tài liệu được rò rỉ, cho biết rằng quỹ đầu tư Alameda Research, công ty được Sam sáng lập trước cả FTX đang thiếu tiền mặt trầm trọng, tài sản của quỹ hầu hết là những token “của nhà trồng được” như FTT, SOL, OXY, MAPS, SRM, FIDA, nhiều trong số đó là các dự án đang thở oxy.
Nhưng, đây là báo cáo tài chính quý 2, chốt ngày 30 tháng 6, tức cách đây tới hơn 4 tháng. Tại sao nó lại rò rỉ lúc này, khi mà cả thị trường đang khó khăn?, và ai tuồn tin tức cho Coindesk?
Rất nhiều thuyết âm mưu cho rằng chính sàn Binance là bên cung cấp thông tin cho Coindesk vào thời điểm rất “hợp lý” này.
Vào tháng 10 năm 2021, Sam từ chức CEO Alameda Research, chỉ định 2 cấp phó của mình là ông Sam Trabucco và bà Caroline Ellison làm đồng CEO. Tháng 8 năm nay, Trabucco cũng từ chức đồng CEO, chỉ đảm nhận chức vụ cố vấn quỹ đầu tư.
Đây có phải là một cuộc “rút lui chiến lược” hay là kế “ve sầu thoát xác” của lãnh đạo quỹ Alameda Research hay không?
Thứ hai, quỹ đầu tư Binance Labs chính là nhà đầu tư chiến lược vào sàn FTX từ tháng 12 năm 2019, sàn FTX được thành lập chỉ cách đó vài tháng. Binance đầu tư 100 triệu đô la để đổi lấy 20% cổ phần, lúc Binance “ly hôn” với FTX tại vòng đầu tư Series B (tháng 10/2021), họ đã nhận lại tới 2,1 tỷ đô la, được trả bằng BUSD và FTT. Quyết định exit khỏi FTX lúc sàn đang phát triển mạnh mẽ cũng đã khiến nhiều nhà quan sát đặt ra dấu hỏi lớn, liệu có phải hai sàn do cạnh tranh nhau quá mức mà đã biến bạn thành thù.
Điều đáng nói, đó là Binance đã giữ lại FTT mà không bán đi bất kì token nào, dường như Changpeng Zhao đã tính toán trước vụ xả hàng này từ lâu.
Là một nhà đầu tư chiến lược từ rất sớm, Binance nắm rất rõ tình hình hoạt động cũng như các chiến lược đầu tư, cách thức làm ăn của FTX và Alameda, CZ đã không đồng tình với quan điểm dùng tiền khách hàng để trade với khách hàng của FTX, và đặc biệt là dùng coin sàn mình tạo ra, đem đi thế chấp lấy tiền mặt, rồi lại đem số tiền đó mua thêm token để thổi giá.
Tất nhiên, ông chủ sàn mà làm giá coin sàn thì khộng một trader nào có thể thắng nổi.
Đó là lý do chính khiến Binance Labs rút khỏi FTX và cũng nhờ đó mà CZ nắm được “gót chân asin” của Sam xoăn để ủ mưu.
Nên nhớ, Changpeng Zhao (Triệu Tường Bằng) là người Canada gốc Trung Quốc.
Thứ ba, Sam đã tỏ ra lấn lướt và vượt mặt đàn anh. Gần đây, Sam “trở thành” hiệp sĩ trắng, chuyên đi giải cứu các công ty đứng trên bờ vực phá sản như BlockFi, Celcius, Voyager… thậm chí anh còn được ví như J.P. Morgan những năm 1907, người đã thâu tóm các ngân hàng đối thủ trong cơn khủng hoảng để độc chiếm Phố Wall. Nhưng đáng nói là Sam lại làm việc đó bằng tiền đi vay dựa trên các tài sản thế chấp rủi ro. Càng làm như vậy thì càng khiến cho CZ tự tin rằng FTX đang “cạn kiệt tiền mặt”, tạo ra một lỗ hổng thanh khoản cực kì lớn.
Thứ tư, như Tạp Chí Bitcoin đã đưa tin, FTX là một nhà tài trợ chính trị lớn, họ đã tài trợ tới 39.8 triệu đô la cho vòng tranh cử giữa kỳ 2022 của Mỹ. Vào năm 2020, Sam đã quyên góp 5,2 triệu đô la cho chiến dịch tranh cử tổng thống của Joe Biden. Chính sàn FTX cũng đã bỏ rất nhiều tiền để lobby (vận động hành lang) cho thị trường crypto nói chung và chính sàn giao dịch của mình nói riêng. Thậm chí còn vận động hành lang chống lại các đồng nghiệp trên thị trường crypto.
Trong dòng tweet giải thích lý do bán 580 triệu đô la FTT của mình, CZ cũng đã ngầm ám chỉ chính Sam và sàn FTX đã vận động hành lang chống lại các đối thủ trong ngành, và tất nhiên là chống lại chính Binance, hành động này được đánh giá là giọt nước tràn ly. Bởi CZ rất sợ bị các cơ quan quản lý nhòm ngó tới khối tài sản khổng lồ của mình.
Sam Bankman-Fried điều trần tại quốc hội Hoa Kỳ tháng 2/2022, nhiều người cho rằng FTX đã phải bỏ rất nhiều tiền để Sam được ngồi “ghế nóng” này.
Thứ năm, Sam gần đây tuyên bố ý định tạo ra một stablecoin của sàn FTX, một động thái được cho là tuyên chiến với BUSD của Binance. Tất nhiên, nó đã làm CZ nóng mặt.
Thứ sáu, vào ngày 19/10, Sam đã gây tranh cãi trong cộng đồng crypto khi anh công khai kêu gọi luật hoá DeFi. Sam cho rằng tất cả mọi người nên tôn trọng danh sách trừng phạt của OFAC thuộc Bộ Tài chính Mỹ, bởi dù sao thì đây vẫn đã là luật rồi. Anh còn đề xuất liên đới tội sang các tài khoản giao dịch với các thành phần có trong danh sách trừng phạt.
“Việc duy trì một danh sách đen sẽ mang lại cân bằng cho thị trường: nó nghiêm cấm các giao dịch trái phép và đóng băng tiền của tội phạm, nhưng đồng thời vẫn cho phép hoạt động giao thương hợp pháp diễn ra bình thường.”
Những lập luận của Sam trong bài viết đó là chấp nhận tuân theo các yêu cầu của chính quyền Mỹ về báo cáo và giám sát giao dịch blockchain, cũng như đóng băng địa chỉ bị đưa vào danh sách trừng phạt. Chính vì thế, không ít các nhân vật trong cộng đồng crypto đã lên tiếng chỉ trích CEO FTX rằng đã đi ngược lại với tinh thần phi tập trung và ẩn danh của crypto, để giờ đây khi áp dụng quy định vào thì ngành tiền mã hóa cũng trở nên không khác gì thị trường tài chính truyền thống cả.
Và Changpeng Zhao là người phản đối ra mặt đề xuất trên, với dòng tweet “tôi ủng hộ mạnh mẽ DeFi”.
Sam đã tự biến mình thành kẻ thù của rất nhiều đối thủ trong ngành, đặc biệt là những tín đồ phi tập trung. Không sớm thì muộn cũng sẽ bị “ăn đạn”.
Hành động của Changpeng Zhao
Ngay khi quỹ đầu tư Alameda Research bị cộng đồng “soi mói” sau bài báo của Coindesk. Zhao đã bắt đầu yêu cầu nhân viên chuyển 22,999,999 FTT (trị giá 584 triệu đô la tại thời điểm đó) lên sàn Binance và tuyên bố “xả hàng”.
Đó là chưa kể tới hàng triệu FTT mà Binance đã gom từ lâu.
CEO Caroline của Alameda tuyên bố đang có tới 10 tỷ đô tiền mặt nắm giữ trong quỹ mà Coindesk đã không biết, và hứa sẽ mua tất cả FTT mà Binance bán ra ở giá $22. Quả thực, FTT đã trụ vững tại $22 trong gần một ngày.
Thực chất khi đó CZ chỉ đang đưa ra lời đe doạ mà chưa hề bán token nào, vì anh ta đang đợi nhà đầu tư rút tiền hàng loạt trên sàn FTX, tạo ra hiện tượng “bank run” (các nhà đầu tư ồ ạt rút tiền khiến sàn giao dịch mất thanh khoản và sụp đổ). Chính các tác nhân liên quan tới Binance đã rút trước “làm mẫu” cho các quỹ đầu tư lớn rút theo. Sau khi các nhà đầu tư bắt đầu rút tiền hàng loạt thì cũng là lúc Binance ra tay xả hàng, mốc $22 của FTT bay hơi chỉ trong một nốt nhạc. Điều này đã ảnh hưởng lớn đến nhà đầu tư khiến họ càng rút tiền khỏi FTX mạnh tay hơn.
FTX đã ghi nhận bị rút tới 6 tỷ đô la chỉ trong 24 giờ, và buộc phải ngưng rút tiền lập tức, trước đó thì sàn luôn miệng “em thề, em hứa, em đảm bảo mọi yêu cầu rút tiền”.
Để có tiền mặt cứu giá FTT, tài sản họ đã dùng làm tài sản thế chấp vay tiền, thì buộc Alameda và FTX phải bán các tài sản giá trị mình đang có, Solana (SOL) và BitDAO (BIT) đã trở thành dê tế thần đem ra xả hàng, hành động khiến cho cộng đồng BitDAO “cay cú” đòi ăn thua với FTX vì cho rằng họ đã thất hứa “giữ 3 năm”, kết quả là Alameda đã phải mua lại đủ 100 triệu BIT cho vào kho dự trữ.
Đau đớn, hiện tại chính sàn FTX đang bị call margin, điều mà họ thường làm với các trader hàng ngày, gậy ông đập lưng ông.
Cộng đồng đã mất niềm tin vào Sam và FTX, cổ nhân có câu “mất tiền là mất một nửa, mất niềm tin là mất tất cả”. Sam đã mất tất cả sau những lời thất hứa này.
Changpeng Zhao lại bồi thêm một nhát trí mạng, đó là yêu cầu các sàn tung bằng chứng dự trữ, một điều chắc chắn FTX không thể làm lúc này. Trước đó, CZ cũng không quên khoe mình có 8 tỷ đô la ETH trong ví lạnh. Thậm chí, FTX còn không có coin trong ví lạnh.
Cuối cùng, là lời đề nghị mua lại của Sam với CZ, trước đó, CZ đã từ chối rất nhiều đề nghị mua lại FTT thông qua OTC cũng như thoả thuận với Sam. CZ đã ký trong đêm một thoả thuận không ràng buộc thâu tóm FTX.com, đây là thoả thuận cho phép Binance “bùng kèo” bất kỳ lúc nào mình thích, và họ luôn ở cửa trên trong đàm phán.
Và thực tế là CZ đã bùng kèo, sau khi kiểm tra hoạt động thì phát hiện FTX có lỗ hổng tài chính lên tới 8 tỷ đô la, một con số Binance cho rằng vượt quá khả năng chi trả. Tất nhiên, tỷ phú giàu nhất thị trường crypto còn không có khả năng chi trả, thì sẽ không ai có thể cứu nổi FTX nữa.
Hiện tại, website Alameda Research đã offline, FTX.com thông báo ngừng rút tiền và khuyến nghị không nạp tiền. Sàn cũng đang bị SEC và CFTC điều tra về cách quản lý tiền của khách hàng.
Các nguồn tin cho biết rằng Sam đã nộp đơn xin phá sản FTX cũng như phá sản cá nhân, anh được cho là nợ cá nhân tới 650 triệu đô la.
Kỷ nguyên FTX và Sam đã chính thức khép lại. Một LUNA và Three Arrows mới xuất hiện.
Các trader và những nhà đầu tư không rút được tiền trên sàn FTX là nạn nhân lớn nhất trong cuộc chiến này. Xin chia buồn.
